درباره کتاب اثر پروانه ای

یوسی آدلراولسن نویسنده دانمارکی در سال ۱۹۵۰ در کپنهاگ زاده شده. این نویسنده که از سال ۲۰۰۷ یکی از بهترین متخصصان رمان‌های پلیسی شناخته می‌شود، نخست مدتی در یک گروه موسیقی پاپ، گیتار می‌نوازد. سپس به تحصیل در رشته پزشکی می‌پردازد ولی مدتی بعد به تحصیل در رشته‌های علوم سیاسی، جامعه‌شناسی روی می‌آورد. در زمینه‌های سینما و ریاضیات هم به مطالعه می‌پردازد. پس از این تلاش‌ها که از ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۸ طول می‌کشند، از ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۹ به‌عنوان نویسنده، ادیتور و مترجم فعالیت می‌کند، یک مؤسسه انتشاراتی راه می‌اندازد. پس از این طبع‌آزمایی‌ها به نوشتن رمان‌های پلیسی‌اش روی می‌آورد. نخستین آن‌ها وحدت الفبا (۱۹۹۷) نام دارد که یکی از پرفروش‌ترین آثار می‌شود.

آدلراولسن یک سلسله رمان پرفروش با عنوان «گروه V» را آغاز می‌کند که نخستین آن‌ها بخشایش نام دارد و مهم‌ترین جایزه‌های اسکاندیناوی را برای نویسنده به‌همراه می‌آورد. دو کتاب دیگر او رهایی (۲۰۰۹) و اثر پروانه (۲۰۱۲) نیز مانند پرونده ۶۴ (۲۰۱۰) و عهد (۲۰۱۴) با همان موفقیت‌های ادبی و فروش روبه‌رو می‌شوند. چهار عنوان از کتاب‌های مجموعه «گروه V» در تهیه فیلم‌های سینمایی مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. تا این زمان بالغ بر شانزده‌میلیون نسخه از کتاب‌های او در جهان به فروش رسیده‌اند. بنا به اعلام ناشر فرانسوی، تیراژ اثر حاضر تا سال ۲۰۱۵ بالغ بر ده‌میلیون نسخه بوده است.

عنوان اثر پروانه ای در زبان اصلی (دانمارکی) Marco Effekten است، ترجمه انگلیسی‌اش با عنوان The Marco Effect انتشار یافته. ترجمه فرانسوی‌اش عنوان L’effet papillon (اثر پروانه‌ای) را به‌خود گرفته است که برای اهل این زبان، اصطلاحی است به‌معنای کار کوچکی که اثرهای مهمی به‌بار می‌آورد.

این اصطلاح براساس این استعاره ساخته شده که بال‌زدن جانور کوچک به‌ظاهر بی‌زیانی این فکر را پیش می‌آورد که فاجعه‌ای را سبب می‌شود. «بال‌زدن پروانه‌ای در برزیل می‌تواند در تگزاس تندبادی به‌پا کند؟» در کتاب مردی که حرف می‌زند نوشته ماریو بارگاس یوسا هم یکی از شخصیت‌های اثر به دوستش می‌گوید: «بحران عصبی یک نفر می‌تواند رودی را دچار طغیان کند، و یک فقره آدم‌کشی ممکن است صاعقه بر دهکده فرود آورد؛ شاید آن حادثه رانندگی امروز خیابان آره‌کیپا نتیجه مشتی باشد که تو دیروز به آن میخواره زدی. آیا دچار ندامت وجدان نشده‌ای؟» این عقیده اساس رمان انتقادی ـ پلیسی آدلر اولسن می‌شود. پسربچه‌ای چهارده‌پانزده‌ساله، که تمام سال‌های زندگی‌اش را در بطن گروهی از دزدان جوان گذرانده، چون سر به طغیان برمی‌دارد، بستگانش او را به ناقص‌العضوشدن محکوم می‌کنند. نوجوان برای گرفتارنشدن به‌دست دزدانی که خودشان هم مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند، در گودالی پناه می‌جوید و در آنجا با جسد مردی روبه‌رو می‌شود.

او هنگامی که در خیابان‌های کپنهاگ برای مصون‌ماندن از شر تعقیب‌کنندگان به هر سو می‌زند و در کانتینری پناه می‌جوید، ناخواسته به اسراری پی می‌برد که پلیس کپنهاگ را به کنجکاوی برمی‌انگیزند.

اگر مارکو (نوجوان مورد نظر) با جسد مواجه نشده بود، اگر یک کارمند دقیق نهاد کمک به کشورهای افریقایی با رسیدن پیامکی مرموز به کنجکاوی نمی‌پرداخت، نویسنده محملی نمی‌یافت که این اثرش را به یکی از زخم‌های بسیار رایج جهان امروزمان اختصاص دهد.

اختلاس، پول‌شویی، صورت‌حساب‌سازی، ازمیان‌بردن دست‌نشاندگانی که «زیادی می‌دانند»، تصفیه‌حساب‌های درون‌گروهی، آزمندی یکایک شریکان دزدی و درنهایت به جان هم افتادن گرگانی که به حساب طعمه‌شان رسیده‌اند. موضوع رمانی را پدید می‌آورد که آینه تمام‌نمای بخشی از فساد جهان امروز می‌شود.